Tri Thức
Kali – “Chìa khóa” để sầu riêng ngọt, chắc múi
Th9
Nghiên cứu của Enfarm tại 30 vườn sầu riêng ở Tây Nguyên năm 2025 cho thấy: 97% số vườn bón thiếu Kali. Đây là nguyên nhân chính khiến nhiều vườn gặp tình trạng trái nhạt vị, múi mềm và dễ bị “sượng”.
Cây sầu riêng cần Kali (K) để phát triển trái chất lượng cao. Cứ 1 tấn sầu riêng thu hoạch, cây sẽ lấy đi khoảng 4,0 kg Kali. Nếu không bổ sung đủ và đúng lúc, đất sẽ dần cạn kiệt nguồn dinh dưỡng này.
Vai trò của Kali đối với cây sầu riêng
Kali không phải là thành phần cấu tạo nên cây, mà đóng vai trò như một “nhạc trưởng” điều hòa các hoạt động của cây.
- Chống hạn, dùng nước hiệu quả hơn: Kali giúp cây điều chỉnh áp suất, đóng mở lỗ khí khổng trên lá.
- Vận chuyển dinh dưỡng: Kali giúp vận chuyển đường từ lá xuống trái. Nhờ đó, trái sầu riêng sẽ tích lũy chất khô tốt hơn.
Chính hai yếu tố trên quyết định độ ngọt (TSS) và độ chắc của múi sầu riêng.
Bón Kali thế nào cho đúng và hiệu quả?
1. Nhận biết dấu hiệu thiếu và thừa Kali:
- Thiếu Kali: Lá già cháy viền, mép lá có đốm hoại tử, năng suất và chất lượng trái giảm.
- Thừa Kali: Có thể gây ức chế hấp thụ Magiê (Mg) và Canxi (Ca), làm tăng nguy cơ nứt trái và giảm độ chắc của múi.
Mục tiêu bón Kali không phải là bón càng nhiều càng tốt, mà là đảm bảo Kali cân bằng với Canxi và Magiê.
2. Bón đúng thời điểm:
Nhu cầu Kali tăng mạnh ở giai đoạn nuôi trái. Lượng Kali sẽ được chuyển từ lá về nuôi quả trong suốt quá trình phát triển.
- Nên: Chia nhỏ lượng Kali và tăng dần trong giai đoạn trái lớn nhanh.
- Không nên: Bón một lượng lớn Kali quá muộn, gần sát ngày thu hoạch. Việc này có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ Canxi/Magiê của cây.
3. Chọn loại Kali phù hợp:
| Loại phân bón | Thành phần chính | Ưu điểm và Lưu ý |
| KCl (MOP) | 60% K₂O | Giá rẻ, tan nhanh. Tuy nhiên có chứa Clo nên cần cẩn thận ở vùng đất mặn hoặc với cây mẫn cảm. |
| K₂SO₄ (SOP) | ~50% K₂O | Lượng Clo rất thấp, bổ sung Lưu huỳnh (S). Ưu tiên dùng cho cây ăn trái hoặc vùng đất mặn. |
| KNO₃ | 46% K₂O + 13% N | Không chứa Clo. Thích hợp khi cần bổ sung Kali và Đạm mà không lo thừa Clo. |
Quản lý Kali trên đất nhiệt đới
Ở Việt Nam, nhiều vùng đất nhiệt đới ẩm có đặc điểm dễ rửa trôi. Mưa lớn hoặc tưới không đều có thể làm thất thoát Kali.
- Cách khắc phục:
- Chia nhỏ lượng phân bón: Giúp cây hấp thụ tốt hơn và hạn chế thất thoát.
- Tăng chất hữu cơ: Giữ ẩm và hạn chế mất Kali.
- Che phủ đất: Hạn chế bay hơi và giữ lại dinh dưỡng.
Lưu ý quan trọng về hiện tượng “sượng”:
Nghiên cứu thực địa cho thấy hiện tượng sượng có liên quan mật thiết đến độ ẩm của đất và lượng Kali, Canxi, Magiê trong giai đoạn nuôi trái.
- Để giảm sượng: Giữ ẩm đất ổn định và bổ sung Kali cùng với Canxi, Magiê.
Thay vì chạy theo những “tỷ lệ vàng” cố định, hãy đo lường thực tế. Phân tích đất và lá định kỳ là cách làm khoa học và vững chắc nhất để biết cây đang cần gì.
Kết lại, để sầu riêng đạt chất lượng tốt nhất, nhà vườn nên:
- Bổ sung Kali đúng lúc và đủ liều, đặc biệt trong giai đoạn nuôi trái.
- Giữ cân bằng giữa Kali với Canxi và Magiê.
- Quản lý độ ẩm đất ổn định.
- Đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu đo đạc thực tế, thay vì chỉ dựa vào phán đoán.